Andalu
Registrarse
Advertisement
  1. darze una ohtia: gorpearze kontra argo o kaerze ar zuelo.
  2. dahle una ohtia: dahle a argien kon la parma de la mano`n la kara.
  3. hofetá: dahle a argien kon la parma de la mano `n la kara
  4. malahe: perzona antipátika, ke no tiene grazia ninguna.
  5. malahoza o malahozo: perzona antipátika, ke no tiene grazia ninguna iguá ke malahe.
  6. zaborío o zaboría: aplikao a perzonah, zihnifika ke no tiene grazia ninguna.
  7. zaborío o zaboría: aplikao a la komía, zihnifika ke no tiene zabó a ná .
  8. `htá kagao o `htá kagá: aplikao a perzona zihnifika ke no tiene ahe o grazia.
  9. tené ahe: aplikao a perzonah zihnifika tené grazia o zalero, zegún la `ntonazión puee zihnifiká to lo kontrario, ozea k`ehtá kagao.
  10. yorá `hmorezío: yorá kon dezehperazión o rabia. Zobre tó loh xikiyoh xikoh kuando `mpiezan a yorá i no terminan nunka.
  11. ratero: er ke ze dedika a robá, ladrón.
  12. ehmayao: er ke tiene muxa hambre i `htá a punto de dehmayarze.
  13. kaerze inzurtao: perdé `r konozimiento.Dehvanezimiento.
  14. kargarze la hangá: azehle a argien una faena o argo malo.
  15. azé una trahtá: azé una travezura o argo malo.
  16. azé `r karikato: azé ohtiería pa ke loh demá ze rian. Azé `r payazo.
  17. opá: de la manera ke te diriheh`a tu pare.
  18. opaíto: de la manera ke te diriheh`a tu pare de hexura kariñoza.
  19. omá: de la manera ke te diriheh a tu mare.
  20. omaíta: de la manera ke te diriheh`a tu mare de hexura kariñoza.
  21. mumá: kuando te refiereh`a tu mare i `htah`ablando kon tuh`ermanoh`o tu pare.
  22. pupá: kuando te refiereh`a tu pare i `htah`ablando kon tuh`ermanoh`o tu mare.
  23. mi pare: kuando ablah`e tu pare kon terzerah perzonah.
  24. kohkarze: menearze, darze por`aludío. Ni z`á kohkao; no ze menea bien por ke no ze ziente aludio o por ke no reaziona a ningún ehtímulo.
  25. mi mare: kuando ablah`e tu mare kon terzerah perzonah.
  26. ehkaxarrá, averiá argo, azehlo inzervible o zea azehlo un kaxarro.
  27. embuhtero, perzona ke miente mah ke abla.
  28. xalaura, lah kozah k`aze un xalao.
  29. xalao o xalá, perzona ke no `htá bien de la kabeza i ke no aze mah ke tonteriah.
  30. `htá axixarráo: er k`ehtá kemao, bien por`er zó o pó la kandela, ozea exo un xixarrón.
  31. `htá `ngoñipao: er ke z`atraganta i er bolo ze kea `n la garganta, ni zube ni baja kohtando trabaho rehpirá .
  32. `htá arrezío, er k`ehtá elao de frio.
  33. azé una kandelá: azé un fuego kon maera o leña.
  34. ´htá ahumao: `htá borraxo.
  35. tené kalentura: tené fiebre.
  36. xaranbuhka: azíkula de loh pinoh kuando ze zeka i ze kae ar zuelo.
  37. xoko: zefalopodo (sepia officinalis)
  38. Tapakulo: pehkao Escoftálmidos (Lepidorhombus Bosaii)
  39. Pihota: pehkaiya hoven de tamaño reduzío.
  40. Marraho: pehkao ehkualo, de la familia de loh tuburoneh, zi z`utiliza komo kalifikativo a perzonah, zihnifika ke tiene muxa malahidea.
  41. tené malahidea: ke kuando z`attúa z`aze kon zegundah`intenzioneh`i no mu guena.
  42. tené krihtaleh: ze dize kuando una perzona attúa kon muxa mardá o malahidea.
  43. yebá poka gente: kuando ze le dize ehto a argien,zihnifika ke nunka aze ná pó nadie i kuando ze muera no yebará a nadie `n zu `ntierro.
  44. menuo o menua: ahetivo ke zihnifika dergao o dergá.
  45. menudo: kozío exo kon garbanzoh`i kon lah tripah`er koxino o tehnera.
  46. pringá: la kahne ke z`exa ar kozío i ze pone komo zegundo plato.
  47. kargarze la pringá: dehá preñá a la novia.
  48. pixa: organo zezuá der varon, kuando z`utiliza komo zuhtituto dé nombre h`una forma kariñoza ke z`utiliza pa yamá a un xikiyo o un zagá pa dezihle o preguntahle argo.
  49. Bixa: kuahkier klaze de zerpiente.
  50. Bixo: animá de kuahkier klaze, deh`un mohkito a un toro.
  51. priñaka: plato exo `hkluzivamente kon verdurah`en cruo: tomate, pimiento i zeboya;aliñao kon vinagre i zá . Z`utiliza komo guahnizión der pehkao azao o a la planxa.
  52. andá lihero: andá de priza o a muxa velozidá.
  53. tené kohoneh: zihnifika tené való. Zi ze dize kon` ironía o zarkahmo zihnifika tó lo kontrario o zea k`eh`un kageta o k`eh`mu trankilo.
  54. kagueta: miedozo o miedoza.
  55. ´htá tontolinao: k`ehtá o a keao un poko tonto, dehpué de kaerze o darze un gorpe.
  56. mah gueno k`er pan: ehprezió ke z`utiliza pa dezí k`argien o argo eh mu gueno.
  57. mala lexe: kalifikativo ke zihnifika tené muxa malahidea
  58. mah malo k`un`alaklan. kalifikativo pa dezí k`argien tiene una hartá de malahidea.
  59. alaklán: arannido orden de loh`ehkorpionidoh.
  60. zigarrón: inzetto ortoptero(Desticus Verrucivorus) zartamonte.
  61. Pitihopo: inzetto del`orden de lah`odonatah, zub-orden Anizoptera, Libelula.
  62. potahe d`abixuela: komía exa kon`abixuela `n grano.
  63. potahe d`abixuela kon`arróh: iguá k`er d`abixuela pero tambié kon`arróh.
  64. Potahe de garbazo: komía exa kon garbanzoh`i azerga.
  65. puxero d`arròh: kozío exo kon`arróh, verdurah komo: zanahoria, puerro, apio i kon kahne de poyo i tehnera. Ar finá kuando ze zirve `r plato ze le pone yerbaguena.
  66. tortiyah`e kamaroneh: maza exa kon` arina de trigo i de garbanzo, kamaroneh, perehí, zeboya i zá. Dehpué ze frie n`azeite d`oliva.
  67. moniato o boniato: planta de raíh komehtible de la familia de lah konvorvulázeah: Ipomea batata.
  68. yerbaguena: yerb`aromátika de la familia de lah labiáh (labiatae o lamiaceae)
  69. tifá: vihilá a argien de hexura okurta i kon zihilo.
  70. ehplotío: kuando argo rebienta kon fuerza i aziendo muxo ruío; una bomba, un globo ezt... (una `hplozión)
  71. trahto: koza vieha, inuti e inzervible.
  72. trahtó: makinaria movi a motó, ke z`utiliza pa labrá la tierra ner kampo.
  73. tayoh: lo mihmo k`azerga, del`àrabe (silqa).
  74. aluzema: eh la mihma planta k`ehpliego o lavanda (labiatae).
  75. zihko: karbón vehetá mu fino exo kon zarmiento (ramah de la parra o zepa) i z`utilizaba pa kalentarze.
  76. kopa de zihko: brazero pa kalentarze.
  77. trampuxero: k`aze trampa ner deporte o né huego.
  78. trampuxería: trampa ner deporte o né huego.
  79. trampozo o trampoza: er k`aze trampa ner deporte o né huego.
  80. zoplapoya: er ke eh demaziao ohtia (imbezi)
  81. armá l`ehpolio: provoká una pelea o una trifurka
  82. trifurka: dé latín trifurca. Pelea o arterkao `ntre variah perzonah.
  83. an ká: pó la kontrazión de (a)(en) i kaza. Zihnifikando (en kaza de): `hperame an ká Pako, `htoi an ká Diego, er mehó pehkao frito an ká Bigote.
  84. zofatá: d`apliká zurfato. Er primé fitozanitario ke z`utilizó ner kampo fué er zurfato de kobre. A keao la `hprezión pa kuahkié tratamiento ke ze dé. Vengo de zofatá la viña.
  85. azufrá: apliká ner kampo un tratamiento kon`azufre, kontra la haraniya.
  86. haraniya: ongo del`oidium
  87. kangrena o mirdeo: ongo der mildium
  88. moho: kompuehto ke rezurta de kombiná l`azíheno kon`un metá o a vezeh kon`un metaloide. Kapa de diverzoh koloreh ke ze forma `n la zuperfizie de loh metaleh por`ozidazión.
  89. mohozo o mohoza: k`ehtá `fettao pó la ozidazión. Er kuxiyo `htá mohozo, er kable `htá mohozo.
  90. invehnaero: `htruttura kohtruia bien kon metaleh, maera, ormigón, alambreh, ezt. i rekubierta kon: krihtá, polietileno, polikarbonato, poliehte, ezt...Ke z`utiliza pa kurtivá : floreh`, ortalizah`o plantah`ohnamentaleh protehiendolah de lah`inklemenziah.
  91. inviehno: `htazión del`año.
  92. zigarro: tabako pikao mu fino i liao `n papé, kon o zin firtro.
  93. puro: tabako poko pikao i liao n`oha de tabako.
  94. ahumao: perzona ke z`a pazao bebiendo arkó.
  95. humera: borraxera. Ke humera yeba kahlo.
  96. arroba: unidá de medía de kapazidá. Dihizeih litroh.
  97. arroba: unidá de medía de pezo. Onze kiloh.
  98. la portá: k`indika k`eh la `ntrá.La `ntrá d`una finka, La `ntrá dela feria.
  99. er portá: k`indika k`eh la `ntrá. Normarmente d`una vivienda o d`un kohunto de viviendah(er portá de mi bloke).
  100. la `ntrá: p`onde z`entra n`argún zitio
  101. la zalía: p`onde ze zale d`argún zitio.
  102. embalarze: korré mu lihero. Komo una bala.
  103. trapixeá: vendé, negoziá. Kon materialeh legaleh`o ilegaleh.
  104. trapixeo: azión de trapixeá.
  105. demaziao: zupehlativo: muxizimo, una hartá.
  106. una hartá: (dé latín Sarta, plurá de sartum)zerie de zuzezoh`o kozah`igualeh`o analogah. (una hartá de tonteriah),( una hartá de pamplinah)
  107. pamplinah: zandezeh, kozah zin importanzia.
  108. Kandela: fuego.
  109. Kandelá: fuego, fogata exa kon materialeh vehetaleh: leña, ramah, ezt...
  110. Kaxo: frazión o peazo d`argo, zin medía determiná. Un kaxo de kahne.
  111. peázo: lo mihmo ke kaxo.
  112. xiko: lo kontrario de grande.
  113. xikiyo-a: perzona kon`una edá komprendía dehe ke naze ahta `r dezarroyo.
  114. zagá-la : hoven, muxaxo-a.
  115. mozito-ta: zagá o zagala n`edá de kazarze pero `htá zortero. Tambié z`emplea pa indiká ke z`ehtá zortero. Pako tiene 50 añoh pero `htá mozito.
  116. Kerío : amante . La muhé de mi hefe tiene un kerío.
  117. kería : amante . Krihtoba tiene una kería.
  118. una fulana: una puta.Del`árabe fulan (perzona dela ke ze dehkonoze é nombre) Ten kuidao kon`eza k`eh`una fulana.
  119. kanzela: portá de hierro labrao, ke ze koloka `ntre la puerta dela `ntrá i er patio d`una kaza, pa mantenehla aihlá durante `r día.
  120. hopo o hopito: moño ke ze le pone ner pelo a lah xikiyah xikah. Bien en`er zentro de la kabeza o a loh laoh, enzima de lah`orehah.
  121. menoh má: z`emplea kuando noh zorprendemo por`argo o por`argien. Bien por k`apareze argien k`aze tiempo ke no vemo o por ke z`á konkluío argo inakabao.
  122. ome: zihnifika ombre i lo `mpleamo kuando ai zorpreza. Ome por fin apareze!
  123. l`ordenadó: komputadora perzoná.
  124. l`ehkane: de l`inglé (scanner) er k`ehplora o rehihtra.
  125. aparzería: akuerdo pa la `hplotazión d`una finka agríkola; d`ehtenzivo,frutíkola, ortíkola o viña. Uno pone lah tierrah`i l`otro zu fuerza de trabaho, dehpué ze reparten loh benefizioh`i gahtoh, normarmente n`un tanto por ziento pa ka parte.
  126. aparzero: er ke prattika l`aparzería.
  127. mayeta: propietario i kurtivadó d`una finka xika. Lo ke n`ehpañó ze konoze komo un pekeño propietario agríkola.
  128. navazo: de l`árabe nabaâ (manantiá, zurtidó, brotá) ehplotazión agríkola dediká a la ortikurtura intenziva, pero k`er zihtema de kurtivo i riego no era er tradizioná de regá por`azekia i noria zino aprovexando k`é nivé freátiko z`enkontraba a 20 ó 30 zentímetroh n`inviehno i 50 ó 60 zentímetroh`en verano. Ehkarvando `r zuélo ahta yegá zerka dé nivé freátiko. Ehte zihtema z`á konzebao dehe la époka d`Al Andalus aht`aora en la lokalidá de Zanluka de Barrameda. Kadi. Andaluzía.
  129. bayao: rehpardo o kortaviento, kohtituío pó la plantazión liniá d`ehpezieh krazah komo der tipo; kattuh`opuntia o yukah Filamentozah, ner perimetro de loh navazoh pa protehehlo der viento.
  130. toyo: buhero exo ner zuélo de loh navazoh pa ke keara é nivé freátiko ar dehkubierto i podé utilizá l`agua pa regá.
  131. kanyaverá: plantazión de kañah, normarmente ner borde de loh toyoh. Lah kañah z`utilizaba antiguamente komo tutoreh`en loh kurtivoh de tomate, abixuelah d`enrrame, ezt...
  132. enkanyá: tehnika d`entutorao de loh kurtivoh, ke konzihtía en koloká kañah vertikarmente i amarrá kon`otrah`orizontarmente pa ke lah plantah krezieran p`arriba i keara aihlá der zuelo.
  133. azéite d`oliva: graza komehtible `htaía de lah`azitunah, mediante prenzáo.
  134. azéite de hirazó: graza komehtible `htaía dela zimiénte dé hirazó.
  135. azeite d`armendra: graza `htaía dela zimiente del`armendro, m`utilizá `n kohmétika.
  136. zimiénte: dé latín (sementis) zemiya de kuahkier planta, la ke ze rekohe normarmente pa reproduzí lah`ehpezieh vehetaleh. Ehte grano de trigo, guardalo pa zimiente.
  137. armáziga: de l`árabe (al mastika) zemiyero, zitio akondizionao i protehío pa koloká la zimiente i una vé ke hermina i lah plantah krezen lo adekuao ze trahplanta ar zitio definitivo.
  138. amokafre: de l`árabe (al mukafra) tipo d`ehkardiyo kurvo kon mango, ke z`utiliza par trahplante de plantulah delikáh`i de poka dimenzión en`ortikurtura intenziva.
  139. Tiéne mah guaza, ke meté un gato n' una borza de plahtiko.
  140. A propio intento. Ehprezión ke z'utiliza pa indiká: k'argo z'aze hkeriéndo, abiéndolo penzáo, htudiáo, ezt... i muxah vezeh kon ziérta malizia.
  141. a bote pronto eh una ehprezión ke zihnifika improbizahmente, en el ahto. *Profezor: "Ehhplíkame la lekzión, Hozé" –“¿Azí, a bote pronto?"
  142. a burro eh una ehprezión ke zihnifika a kuehtah.
  143. a doh a doh eh una ehprezión ke zihnifika de doh en doh.
  144. a doh belah eh una ehprezión ke zihnifika zin dinero, kon ehkazoh rekurzoh ekonómikoh (uzáo kon loh berboh andá, kedá, dehá, ehtá).
    1. Kiziera í kon bozotroh a eze konziehto, pero ehtoi a doh belah.
    2. Kuando zu muhé ze diborzió, le dehó a doh belah.
  145. a déo (o mah finoli a dedo) eh una ehprezión ke zihnifika por dezignazión direhta zin un kriterio obhetibo. Loh profezoreh ze kontratan por opozizión, pero al direhtor lo elihe a dedo el konzehero.


PrimeraÇuraKorán Ehta páhina ehtá ehkrita zegún l'ortografía'e l'Abd Allah al Malah pa' l'andalú.
Advertisement